Kaygı normal ve genellikle sağlıklı bir duygudur. Bununla birlikte, bir kişi düzenli olarak orantısız düzeyde kaygı hissettiğinde, tıbbi bir rahatsızlığa dönüşebilir. Bu yazımda sizlerle anksiyete bozukluğu nedir, anksiyete belirtileri nelerdir, nasıl geçer, tedavisi nasıl yapılır, gibi aklınıza takılan tüm sorulara cevap vereceğim.
İçindekiler
Anksiyete bozuklukları, aşırı sinirlilik, korku, endişe ve gereksiz düşüncelere yol açan bir zihinsel sağlık sorunudur ve tedavisi için uzman bir doktordan yardım almak en iyi seçenek olacaktır.
Bu bozukluklar, bir kişinin duyguları nasıl işlediğini ve nasıl davrandığını değiştirir ve ayrıca fiziksel semptomlara neden olur. Hafif kaygı belirsiz ve rahatsız edici olabilirken, şiddetli kaygı günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyebilir.
Anksiyete bozuklukları Amerika Birleşik Devletleri’nde 40 milyon insanı etkilediği biliniyor. Ülkede en sık görülen akıl hastalıkları grubudur. Bununla birlikte, anksiyete bozukluğu olan kişilerin sadece yüzde 36,9’u tedavi görmeyi tercih ediyor.
Anksiyete nedir?
Amerikan Psikoloji Derneği, kaygıyı “gerilim duyguları, endişeli düşünceler ve artan kan basıncı gibi fiziksel değişiklikler ile karakterize edilen bir duygu” olarak tanımlar.
Normal kaygı duyguları ile tıbbi müdahale gerektiren bir kaygı bozukluğu arasındaki farkı bilmek, bir kişinin durumu tanımlamasına ve tedavi etmesine yardımcı olabilir.
Bu yazıda kaygı ve kaygı bozukluğu arasındaki farklar ile birlikte anksiyete bozukluğu nedir, anksiyete belirtileri nelerdir, nasıl geçer, tedavisi nasıl yapılır ve farklı kaygı türlerine ve mevcut tedavi seçeneklerine bakacağız
Anksiyete bozukluğu ne zaman tedavi edilmelidir?
Anksiyete sıkıntıya neden olabilirken, her zaman tıbbi tedaviye ihtiyaç olacak bir durum değildir.
Kaygı bozukluğu
Birey potansiyel olarak zararlı veya endişe verici tetikleyicilerle karşı karşıya kaldığında, kaygı duyguları yalnızca normal değil, hayatta kalmak için de gereklidir.
İnsanlığın ilk günlerinden beri, yırtıcıların yaklaşması ve gelen tehlike, vücutta alarmları tetikler ve kaçma eylemi sağlar. Bu alarmlar artan kalp atışı, terleme ve çevreye karşı artan hassasiyet şeklinde fark edilir hale gelir.
Tehlike, beyinde bir hormon ve kimyasal haberci olan adrenalinin hücum etmesine neden olur ve bu da “savaş ya da kaç” tepkisi adı verilen bir süreçte bu endişeli tepkileri tetikler. Bu, insanları güvenlik açısından herhangi bir potansiyel tehditle fiziksel olarak yüzleşmeye veya kaçmaya hazırlar.
Günümüzde anksiyete nedir, nasıl ortaya çıkar?
Birçok insan için, daha büyük hayvanlardan ve yakın tehlikeden kaçmak, ilk insanlar için olacağından daha az acil bir endişe kaynağıdır. Kaygılar artık iş, para, aile hayatı, sağlık ve bir kişinin mutlaka ‘savaş ya da kaç’ tepkisini gerektirmeden dikkatini çekmesini gerektiren diğer önemli konular etrafında dönüyor.
Önemli bir yaşam olayından önce veya zor bir durum sırasında duyulan gerginlik duygusu, “savaş ya da kaç” tepkisinin doğal olarak ortaya çıkmasına sebep olur. Hayatta kalmak için hala gerekli olabilir – örneğin, karşıdan karşıya geçerken bir araba çarpmasıyla ilgili endişe, bir kişinin tehlikeden kaçınmak için içgüdüsel olarak her iki yöne de bakacağı anlamına gelir.
Anksiyete bozuklukları
Kaygılı bir duygunun süresi veya şiddeti bazen orijinal tetikleyici veya stres etkeniyle orantısız olabilir. Artan kan basıncı ve mide bulantısı gibi fiziksel semptomlar da gelişebilir. Bu tepkiler kaygının ötesine geçerek kaygı bozukluğuna dönüşür.
Amerikan Psikoloji Derneği, anksiyete bozukluğu olan bir kişiyi “tekrarlayan müdahaleci düşünceler veya endişeler” olarak tanımlar. Anksiyete bir bozukluk aşamasına ulaştığında, günlük işlevi etkileyebilir.
Anksiyete belirtileri
Bir dizi farklı tanı anksiyete bozukluklarını oluştururken, genelleşmiş anksiyete bozukluğunun belirtileri genellikle aşağıdakileri içerecektir:
- huzursuzluk ve “uçta” olma hissi
- kontrol edilemeyen endişe duyguları
- artan sinirlilik
- konsantrasyon güçlükleri
- uyuyamama ya da sürekli uyanma
Bu semptomların günlük yaşamda yaşanması normal olsa da, YAB’si olan kişiler bunları kalıcı veya aşırı düzeylerde yaşayacaklardır. Anksiyete belirtileri, belirsiz, rahatsız edici endişe veya günlük yaşamı bozan daha şiddetli bir endişe olarak ortaya çıkabilir.
Anksiyete bozuklukları çatısı altındaki diğer tanıların belirtileri hakkında bilgi için yazımız okumaya devam edin:
Anksiyete türleri
Ruh Sağlığı Bozukluklarının Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı: Beşinci Baskı (DSM-V), anksiyete bozukluklarını birkaç ana türde sınıflandırır.
El kitabının önceki baskılarında, anksiyete bozuklukları, obsesif-kompulsif bozukluk ve travma sonrası stres bozukluğu ile akut stres bozukluğunu içeriyordu. Bununla birlikte, kılavuz artık bu zihinsel sağlık zorluklarını kaygı altında gruplandırmıyor.
Anksiyete bozuklukları artık aşağıdaki tanıları içermektedir.
Yaygın anksiyete bozukluğu: Bu, belirli olmayan yaşam olayları, nesneler ve durumlar hakkında aşırı, uzun süreli kaygı ve endişeleri içeren kronik bir bozukluktur. En yaygın anksiyete bozukluğudur ve bozukluğu olan kişiler her zaman anksiyetelerinin nedenini belirleyemezler.
Panik bozukluğu: Kısa veya ani yoğun korku ve endişe nöbetleri panik bozukluğunu karakterize eder. Bu ataklar titreme, kafa karışıklığı, baş dönmesi, mide bulantısı ve nefes alma güçlüklerine yol açabilir. Panik ataklar meydana gelme ve hızla yükselme eğilimindedir, 10 dakika sonra zirve yapar ve panik atak saatlerce sürebilir.
Panik bozuklukları genellikle korkutucu deneyimlerden veya uzun süreli stresten sonra ortaya çıkar, ancak tetikleyici olmadan da ortaya çıkabilir. Panik atak geçiren bir kişi, onu yaşamı tehdit eden bir hastalık olarak yanlış yorumlayabilir ve gelecekteki ataklardan kaçınmak için davranışlarında ciddi değişiklikler yapabilir.
Özgül fobi: Bu, belirli bir nesne veya durumdan irrasyonel bir korku ve kaçınmadır. Fobiler, belirli bir nedenle ilgili oldukları için diğer anksiyete bozuklukları gibi değildir.
Fobisi olan bir kişi, bir korkuyu mantıksız veya aşırı olarak kabul edebilir, ancak tetikleyicinin etrafındaki duygularını kontrol edemeyebilir. Bir fobinin tetikleyicileri, durumlardan ve hayvanlardan günlük nesnelere kadar uzanabilir.
Agorafobi: Bu, kaçmanın zor olabileceği veya bir kişinin tuzağa düşmesi durumunda yardımın sağlanamayacağı yerlerden, olaylardan veya durumlardan korkma ve kaçınmadır. İnsanlar genellikle bu durumu açık alan ve dış mekan fobisi olarak yanlış anlarlar, ancak bu o kadar basit değildir. Agorafobisi olan bir kişi, evden çıkmaktan veya asansör ve toplu taşıma araçlarını kullanmaktan korkabilir.
Seçici mutizm: Bu, bazı çocukların, tanıdık kişilerin etrafında mükemmel sözlü iletişim becerilerine sahip olmalarına rağmen, okul gibi belirli yerlerde veya bağlamlarda konuşamadıkları, deneyimledikleri bir kaygı biçimidir. Sosyal fobinin aşırı bir formu olabilir.
Sosyal anksiyete nedir?
Sosyal anksiyete bozukluğu veya sosyal fobi: Bu, sosyal durumlarda başkaları tarafından olumsuz yargılanma veya kamusal utanç korkusudur. Sosyal kaygı bozukluğu, sahne korkusu, yakınlık korkusu ve aşağılanma ve reddedilme kaygısı gibi bir dizi duyguyu içerir.
Bu bozukluk, insanların kamusal alanlarda ve insan temasından günlük yaşamı son derece zorlaştıracak kadar kaçınmasına neden olabilir.
Ayrılık kaygısı bozukluğu: Bir kişiden ya da yerden ayrıldıktan sonra güvenlik ya da emniyet hissi veren yüksek düzeyde kaygı, ayrılma kaygısı bozukluğunu karakterize eder. Ayrılık bazen panik semptomlarına neden olabilir.
Anksiyete nedir neden ortaya çıkar?
Anksiyete bozukluklarının nedenleri karmaşıktır. Birçoğu aynı anda ortaya çıkabilir, bazıları diğerlerine yol açabilir ve bazıları da bir başkası olmadığı sürece anksiyete bozukluğuna yol açmayabilir.
Anksiyete bozukluğunun ortaya çıkma sebepleri şunlardır:
- İşteki zorluklar, ilişki sorunları veya aile sorunları gibi çevresel stres faktörleri
- Genetik, anksiyete bozukluğu olan aile üyelerine sahip kişilerin bunu yaşama olasılığı daha yüksektir
- Farklı bir hastalığın semptomları, bir ilacın etkileri veya ciddi bir ameliyatın veya uzun süreli iyileşmenin stresi gibi tıbbi faktörler
- Psikologların birçok anksiyete bozukluğunu hormonların ve beyindeki elektrik sinyallerinin yanlış hizalanması, yani beyin kimyası bozukluğu
- Yasa dışı bir madde kullanımı
Anksiyete tedavisi
Tedaviler psikoterapi, davranışsal terapi ve ilaç kombinasyonundan oluşacaktır.
Alkol bağımlılığı, depresyon veya diğer koşullar bazen zihinsel sağlık üzerinde o kadar güçlü bir etkiye sahip olabilir ki, bir anksiyete bozukluğunu tedavi etmek, altta yatan herhangi bir koşul kontrol altına alınana kadar devam edebilir.
Kendi kendinize anksiyete bozukluğunu tedavi edebilir misiniz?
Bazı durumlarda, kişi klinik gözetim olmaksızın evde bir anksiyete bozukluğunu tedavi edebilir. Ancak bu, şiddetli veya uzun süreli anksiyete bozuklukları için etkili olmayabilir.
Bir kişinin daha hafif veya daha kısa süreli anksiyete bozukluklarıyla başa çıkmasına yardımcı olacak çeşitli yöntemler vardır:
- Stres yönetimi: Stresi yönetmeyi öğrenmek, potansiyel tetikleyicileri sınırlamaya yardımcı olabilir. Yaklaşan baskıları veya son teslim tarihlerini düzenleyin, göz korkutucu görevleri daha kolay yönetilebilir hale getirmek için listeler derleyin. Takviminize hatırlatıcılar ekleyin ve işlerinizi ertelemeyin.
- Gevşeme teknikleri: Basit aktiviteler, kaygının zihinsel ve fiziksel belirtilerini yatıştırmaya yardımcı olabilir. Bu teknikler arasında meditasyon, derin nefes egzersizleri, uzun süreli duş alma, karanlıkta dinlenme ve yoga yer alır.
- Olumsuz düşünceleri olumlu olanlarla değiştirmek için alıştırmalar: Kaygı sonucu döngüye giren olumsuz düşüncelerin bir listesini yapın ve yanına olumlu, inandırıcı düşüncelerin yer aldığı başka bir liste yazın. Belirli bir korkuyla başarılı bir şekilde yüzleşmenin ve üstesinden gelmenin zihinsel bir görüntüsünü oluşturmak, kaygı belirtileri fobi gibi belirli bir nedenle ilgiliyse de fayda sağlayabilir.
- Destek ağı: Bir aile üyesi veya arkadaş gibi destekleyici tanıdık kişilerle konuşun. Destek grubu hizmetleri yerel alanda ve çevrimiçi olarak da mevcut olabilir.
- Egzersiz: Fiziksel efor, benlik imajını iyileştirebilir ve beyinde olumlu duyguları tetikleyen kimyasalları serbest bırakabilir. Kendiniz için bir şeyler yapın.
Anksiyete tedavisi için psikolojik destek almak gerekir mi?
Kaygıyı tedavi etmenin standart bir yolu psikolojik danışmanlık almaktır. Bu, bilişsel-davranışçı terapi, psikoterapi veya terapilerin bir kombinasyonunu içerebilir.
Bilişsel-davranışçı terapi
Psikoterapi, endişeli ve sıkıntılı duyguların temelini oluşturan zararlı düşünce kalıplarını tanımayı ve değiştirmeyi amaçlar. Bu süreç, çarpık düşünceyi sınırlamayı ve insanların kaygıyı tetikleyen nesnelere veya durumlara tepki verme şeklini değiştirmeyi amaçlar.
Örneğin, panik bozukluğu için bir psikoterapist, panik atakların gerçekten dünyanın sonu olmadığı gerçeğini pekiştirmeye çalışacaktır. Korkulara ve tetikleyicilere maruz kalmak tedavinin bir parçası olabilir. Bu, insanları korkularıyla yüzleşmeye teşvik eder ve olağan kaygı tetikleyicilerine karşı duyarlılığı azaltmaya yardımcı olur.
Anksiyete ilaçları
Bir kişi, çeşitli ilaç türleri ile anksiyete yönetimini sağlayabilir.
Bazı fiziksel ve zihinsel semptomları kontrol edebilen ilaçlar arasında antidepresanlar, benzodiazepinler, trisiklikler ve beta blokerler bulunur.
Benzodiazepinler
Bir doktor bunları kaygısı olan belirli kişiler için reçete edebilir, ancak bunlar son derece bağımlılık yapabilir. Bu ilaçlar, uyuşukluk ve olası bağımlılık dışında çok az yan etkiye sahip olma eğilimindedir. Efexor, Diazepam veya Valium, yaygın olarak reçete edilen bir benzodiazepin örneğidir.
Anksiyete için antidepresanlar
Bunlar, depresyonu tedavi etmek için kullanılsalar da, genellikle kaygıyı azaltmaya yardımcı olurlar. İnsanlar genellikle eski antidepresanlardan daha az yan etkisi olan ancak tedavi başladığında titreme, mide bulantısı ve cinsel işlev bozukluğuna neden olan serotonin geri alım inhibitörlerini kullanırlar.
Diğer antidepresanlar arasında fluoksetin veya Prozac ve sitalopram veya Celexa bulunur.
Trisiklikler
Bu, çoğu anksiyete bozukluğu için fayda sağlayan eski bir ilaç sınıfıdır. Bu ilaçlar baş dönmesi, uyuşukluk, ağız kuruluğu ve kilo alımı gibi yan etkilere neden olabilir. İmipramin ve klomipramin, trisikliklerin iki örneğidir.
Bir kişinin kaygıyı tedavi etmek için kullanabileceği ek ilaçlar şunları içerir:
- monoamin oksidaz inhibitörleri
- beta blokerler
- buspiron
Herhangi bir reçeteli ilacın yan etkileri şiddetli hale gelirse tıbbi yardım almalısınız.
Anksiyete bozuluğu için alınabilecek önlemler
Anksiyete bozuklukları riskini azaltmanın yolları vardır. Kaygılı duyguların günlük yaşamın doğal bir faktörü olduğunu ve bunları yaşamanın her zaman bir zihinsel sağlık bozukluğunun varlığını göstermediğini unutmayın.
Endişeli duyguları hafifletmeye yardımcı olmak için aşağıdaki yöntemleri uygulayın:
- Kafein, çay, kola ve çikolata tüketimini azaltın.
- Reçetesiz veya bitkisel ilaçları kullanmadan önce, anksiyete semptomlarını daha da kötüleştirebilecek kimyasallar için bir doktor veya eczacı ile görüşün.
- Sağlıklı bir diyet sürdürün.
- Düzenli bir uyku düzeni tutun.
- Alkol, esrar ve diğer eğlence amaçlı uyuşturuculardan kaçının.
Anksiyete nedir konusunun özeti
Anksiyetenin kendisi tıbbi bir durum değil, kişi kendini tehlikeyle karşı karşıya bulduğunda hayatta kalmak için hayati önem taşıyan doğal bir duygudur.
Bu tepki abartılı olduğunda veya buna neden olan tetikleyiciyle orantısız hale geldiğinde bir anksiyete bozukluğu gelişir. Panik bozukluğu, fobiler ve sosyal kaygı dahil olmak üzere çeşitli kaygı bozukluğu türleri vardır.
Tedavi, kendi kendine yardım önlemlerinin yanı sıra farklı terapi, ilaç ve danışmanlığın bir kombinasyonunu içerir.
Dengeli bir diyetle aktif bir yaşam tarzı, endişeli duyguları sağlıklı sınırlar içinde tutmaya yardımcı olabilir.
Benzer Makaleler:
- Histeri Ne Demek? Histeri Krizi, Hastalığı, Nöbeti Nedir?
- Orman Terapisi Nedir? Ne İşe Yarar? Faydaları Nelerdir?
- Bipolar Ne Demek? Bipolar Bozukluğu Nedir?
- Şizofreni Ne Demek? Şizofren Nedir? Şizofreni Türleri Hangileridir?
Takiye.com’u twitter ve google haberler üzerinden abone olarak takip edebilirsiniz.
Sağlık ile ilgili en ilgi çekici haberleri buradan takip edebilirsiniz.
