Gezegenimizin üzerinde yaşarken aklımıza sadece anı yaşıyoruz. Milyarlarca yıldır hayatta olan Dünya, çok ilginç özelliklere sahiptir ve biz aslında pek çoğunun farkında değiliz. Güneşe en yakın gezegenler arasında üçüncü olan yaşam alanımız Dünyadır. Bu zamana kadar üzerinde insanların yaşayabileceği başka bir gezegen henüz tespit edilememiştir. Bu yazımızda öğrenince şaşıracağınız dünya hakkında ilginç bilgiler ve rakamlar üzerinde duracağız.
Dünya hakkında kesinlikle büyüleyici 70 gerçek bilgi için yazımızı okumaya devam edin.
1Dünya mükemmel bir küre değildir.
Evet, hepimize Dünya’nın düz olmadığı öğretildi, ancak tam olarak küre ya da yuvarlak olmadığını öğrenmek sizi şok edebilir. Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’nin (NOAA) işaret ettiği gibi, yerçekimi merkeze doğru iterken ve Dünya’nın eksenine dik bir merkezkaç kuvveti dışarı iterken Dünya dönüyor. Bu, mükemmel bir küre değil, kuzey ve güney kutuplarından basıktır.
2Dünyanın çevresi 40.075 kilometredir.
Space.com’a göre dünyanın çevresi 24.901 mil (40.075 kilometre)’dir. Bu bilgiyle birlikte ekvatorda, kutuplardan birinde durmaktan daha hafif olursunuz.
3Dünya düzensiz bir yerçekimi alanına sahiptir.
Dünya’nın yüzeyi kayalık ve engebelidir, bu nedenle eşit bir yerçekimi alanına sahip olamaz. Bununla birlikte, tamamen küresel olsaydı olurdu. Bunun yerine, Dünya’nın hem pozitif hem de negatif birçok yerçekimi anomalisi vardır. Mükemmel bir küre olmadığı için yerçekimi de her yerde aynı değil. Dünyanın düzensiz şekli, kütlesinin de eşit olmayan bir şekilde dağıldığı anlamına gelir, bu da yerçekiminin eşit olmaması gerektiği anlamına gelir. Dünyanın belirli bölgelerinde yerçekimi anomalileri vardır – mesela Kanada’nın Hudson Körfezi’nde diğer bölgelere göre daha düşük yerçekimi vardır.
4Dünya karasal bir gezegendir.
Aynı zamanda tellürik veya kayalık bir gezegen olarak da bilinir. Karasal bir gezegen, çoğunlukla silikat kayalardan veya metallerden oluşan bir gezegeni ifade eder. Güneş Sistemindeki diğer karasal gezegenler arasında Merkür, Venüs ve Mars bulunur.
5Eriyen buzulların Dünya’nın şekli üzerinde etkisi vardır.
Bu devasa donmuş su yığınları, Dünya’nın yüzeyine baskı uygulayarak, kabuklu kayaların yerini alır ve altındaki yer kabuğunun deforme olmasına ve dışarı akmasına neden olarak, Dünya’nın şeklini değiştirir – bir kanepede uzun süre oturmanız durumunda poponuzun bir çöküntü oluşturması gibi.
6Gezegen sürekli dönüyor.
Başınız dönmüyor ama, aslında Dünya’da sürekli dönüyoruz. Space.com’a göre, Dünya saatte 1675 km hızla dönüyor, ancak bu, gezegende nerede durduğunuza bağlı. Ekvatorda en hızlı hareket eden siz olacaksınız; Kuzey ya da Güney Kutbu’nda, şaşırtıcı bir şekilde neredeyse hiç hareket etmeyeceksiniz.
7Dünya yaklaşık 4.54 milyar yaşında.
Bu bir sürü doğum günü! Ulusal Bilim Eğitimi Merkezi, burada bulunan kayaları ve meteorları tarihlendirerek bu yaklaşık yaşı belirleyebildi.
8Dünyanın kıtaları bir zamanlar Rodinia olarak biliniyordu.
800 milyon yıl önce, Dünya’nın tektonik levhaları bir araya gelerek kıtaların her birini birleştirdi ve adı Rodinia oldu. Sonunda parçalandı ve yeniden çarpıştı, bu da Kuzey Amerika’da Apalaş Dağları’nın ve Rusya ve Kazakistan’da Ural Dağları’nın oluşumuyla sonuçlandı.
9Pangea 250 milyon yıl önce ortaya çıktı.
Rodinia’dan sonra Pangea geldi. Ayrılan kıtalar yeniden bir araya geldi – bu sefer Pangea olarak adlandırıldı. Dünya kıtalarının bu versiyonunda tek bir evrensel okyanus vardı. 50 milyon yıllık Pangea’dan sonra tekrar parçalandı, bu sefer Gondwanaland ve Laurasia olarak bilinen iki kitleye ayrıldı. Bugün tanıdığımız ve hakkında öğrendiğimiz yedi kıtaya ve okyanus ise tabiki son aşamada oluştu ve şu anda üzerinde yaşıyoruz.
10İlk ‘Dünya Günü2 1970 yılında duyuruldu.
Wisconsin Senatörü Gaylord Nelson, çevresel kaygılar konusunda halkın farkındalığını artırma umuduyla Dünya Günü’nü duyurdu. 22 Nisan tarihi, öğrencilerin Bahar Tatili ile yılın final sınavları arasında bir orta nokta görevi gördüğü için öğrencilerin katılımını en üst düzeye çıkarmak için seçildi. Yani Dünya Günü, aslında her yılın 22 Nisan gününde kutlanmaktadır.
11Asya en büyük kıtadır.
Asya, 44.580.000 km²’lik bir alana yayılıyor ve dünyanın en yoğun nüfuslu ülkelerinden bazılarına (Çin, Hindistan ve Endonezya) ev sahipliği yapıyor.
12Dünya nüfusunun yüzde altmışı Asya’da yaşıyor.
Asya kıtasında 40’tan fazla ülke ile -bazıları en kalabalık ülkelerdir- dünyanın yüzde 60’ının bu kıtada yaşadığı gerçeğini bilmek zor olmamalı.
13Dünyadaki en kuru yer, en büyük su kütlesine bitişiktir.
Şili’deki Atacama Çölü, dünyanın en kurak yeri olarak bilinir, ancak iliklerine kadar kuru olmasına rağmen, çöl aslında Dünya’nın en büyük su kütlesi olan Pasifik Okyanusu’nun hemen yanındadır. Atacama Çölü’nde hava sıcak olmasına rağmen, sıcaklığı ortalama 17.2°C civarındadır.
14NASA aslında diğer gezegenler hakkında bilgi edinmek için Atacama Çölü’nü inceliyor.
Atacama Çölü, Dünya üzerinde var olan en aşırı iklimlerden biridir, bu nedenle, elbette, NASA’nın onu bir araç olarak kullanması mantıklıdır, böyle bir durumda diğer gezegenlerde yaşamın nasıl var olabileceğine dair daha fazla fikir edinmek için onu inceliyor.
15Gün geçtikçe bir gün gittikçe uzuyor.
Evet – uzuyor. 4.54 milyar yıl önceki başlangıcında, Dünya’da bir gün altı saat olarak hesaplanabilirdi. Günümüzde hepimiz bir günün 24 saat sürdüğünü biliyoruz, ancak bu sürekli değişiyor. Aslında, günler her yüzyılda 1,7 milisaniye artıyor.
16İnsanlar bulundukları yere göre farklı ağırlıklarda olabilir.
Live Science, kendinizi ekvatorda tartarsanız, Dünya’nın kutuplarından birinde tarttığınızdan daha az kiloda görürsünüz, diyor. Ama çok değil. Ekvatordaki ağırlığınız muhtemelen kutuplardakinden yaklaşık yüzde 0,5 daha az olacaktır.
17Afrika ikinci büyük kıtadır.
Afrika yaklaşık 8046.72 km genişliğindedir, bu da ABD’nin 2,5 katından fazlaya denk gelir.
18Dünyanın en büyük sıcak çölü Afrika’dadır.
Sahra, Dünya’nın en büyük sıcak çölüdür. Şaşırtıcı bir şekilde, dünyanın en büyük çölü değil…
19Avrupa, büyüklük bakımından ikinci en küçük kıta, ancak nüfus bakımından üçüncü en büyük kıtadır.
Avrupa 1.634 milyon mi²’lik bir alana yayılmıştır ancak 2022 itibariyle tahmini nüfusu 748.367.117’dir.
20Antarktika, Dünya’nın beşinci en büyük kıtasıdır.
En büyük, hatta en küçük kıta olmayabilir (sadece ortada sıkışmış durumda), ancak Antarktika dünyanın tatlı suyunun çoğunu üzerinde barındırıyor.
21Antarktika Buzulları, Dünya’nın tatlı suyunun yüzde 70’ini içerir.
Amerikan Doğa Tarihi Müzesi‘ne göre, dünyadaki suyun sadece yüzde 3’ünden biraz fazlası tatlı sudur. Geri kalanı (yüzde 96) tuz veya tuzlu sudur ve okyanusta bulunur.
22Dünyanın tatlı suyunun yaklaşık yüzde 90’ı buzlarda bulunuyor.
Antarktika’da bulunan tatlı su mu? Yaklaşık yüzde 90’ı su bile değil – donmuş kutup buz tabakaları.
23Antarktika teknik olarak bir çöldür.
O kadar tatlı su ve buz varken inanmak zor, değil mi? Ancak Antarktika’nın yılda ortalama 5.08 cm yağış gördüğü için bu doğru.
24Dünyanın başka uyduları da var.
3753 Cruithne ve Asteroid 2002 AA29 olarak adlandırılan -aynı zamanda güneşin yörüngesinde dönen iki asteroit- gerçekten uymasalar da Dünya’nın “Ayları” olarak kabul edilir. Her iki asteroit de Dünya’ya çok yakın – her 95 yılda 3,9 milyon mil kadar yakın.
25Amazon, Dünya’nın en büyük yağmur ormanıdır.
Güney Amerika’da bulunan Amazon, bulunan dünyanın en büyük yağmur ormanı, 30 milyondan fazla insanın ve Dünya’daki bilinen 10 türden birinin evi Amazon’dadır.
26Okyanus tabanındaki en derin nokta deniz seviyesinden 11033.76 m aşağıdadır.
NOAA‘ya göre Mariana Çukuru, dünyanın bilinen en derin noktasıdır.
27Dünyanın bir tür “geri dönüştürülmüş” kaya döngüsü vardır.
Dünyanın bir kaya döngüsü vardır – magmatik kayalar tortul kayalara dönüşür, sonra metamorfik hale gelir, sonra tekrar geri döner. Bazı bilim adamları ve uzmanlar, kayalar döngüsel olarak değiştiği için bunu düşünüyor veya “geri dönüştürülmüş” bir zemin olarak adlandırıyor.
28Dünyanın okyanus tarafından kapsanmayan en alçak noktası deniz seviyesinden 2554.8 m aşağıdadır.
Ama ulaşmak imkansız. Bunun nedeni, Antarktika’daki Bentley Buzul Çukurundaki buz katmanlarının altında yer almasıdır.
29Karadaki en alçak nokta Ölü Deniz’dir.
Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Ürdün, İsrail ve Batı Şeria arasında bulunan Ölü Deniz olarak bilinen gölün deniz seviyesinin 426.7 m altında olduğunu söylüyor.
30Dünyada dakikada yaklaşık 6.000 yıldırım düşmesi mi oluyor?
Dakikada!
31Grönland dünyanın en büyük adasıdır.
Avustralya’nın yaklaşık dörtte biri büyüklüğündedir ve kendi başına bir kıta olmayan dünyanın en büyük adasıdır.
32Yeryüzünde yaşayan milyarlarca insan var.
2020 itibariyle bu sayı 7.753 milyar olduğu bilinmektedir.
33Dünya güneşten yaklaşık 93 milyon mil uzakta.
Space.com‘a göre, bu 150 milyon kilometreye denk gelmektedir.
Space.com’a göre, Dünya güneşten yaklaşık 93 milyon mil (150 milyon kilometre) uzakta. Bu mesafede güneş ışığının gezegenimize ulaşması yaklaşık 8 dakika 19 saniye sürer.
34Dünyadaki en büyük canlı bir mantardır.
Büyük bir mantar, işte! Bal mantarı (veya Armillaria) olarak bilinen bu mantar, Oregon’da 2.200 dönümlük bir alana yayılıyor.
35Dünyanın en yaşlı köpekbalığı bir Grönland Köpek Balığıdır.
Aslında, Live Science‘a göre, Grönlandlar o kadar eski ki, omurgaları bile yok. Bu deniz canlıları 392 yaşına kadar yaşayabiliyor.
36Grönland, dünyadaki herhangi bir ülkenin en düşük nüfusuna sahiptir.
2016 nüfus sayımı, Grönland’da 55.847 kişinin yaşadığını ve çoğu topluluğun kıyı şeridinde oturduğunu ortaya çıkardı.
37Dünya eskiden mordu… bir görüşe göre.
Shil DasSarma gibi bazı uzmanlar, Dünya’nın zamanın bir noktasında mor olabileceğine inanıyor. Bunu söylemelerinin sebebi, eski mikropların güneş ışınlarını yakalamak için yeşil klorofil dışında farklı bir moleküle güvenmiş olabileceği gerçeğidir. Bunun yerine, o molekül -retinal- bugün yeşil olarak bildiğimiz şeylerin daha mor görünmesini sağlayabilirdi.
38Ay bir çarpışma sonucu oluşmuş olabilir.
Ay’ın nasıl yaratıldığı hakkında çok fazla bilgi yok, ancak bir hipotez, bir gezegenin, asteroitin veya belki de Theia adlı bir kuyruklu yıldızın Dünya’ya çarptığını ve enkazın uzaya uçmasına neden olduğunu iddia ediyor. Bu enkaz, bugün bildiğimiz şekliyle ayı oluşturmuş olabilir.
39Dünyanın en havalı ışık gösterilerinden biri Auroralardır.
Halk arasında Güney Işıkları veya Aurora Avustralya, Aurora Borealis veya Kuzey Işıkları olarak bilinen Auroralar, güneşten gelen ışık parçacıklarının, kutupların yakınında Dünya’nın üst atmosferiyle çarpıştığında meydana gelir. Space.com‘a göre, bu, güneşteki bir kristal gibi, gökyüzünde parıldayan bir tür ışık gösterisi ile sonuçlanır.
40Dünyanın manyetik kuzey kutbu kuzeye doğru hareket ediyor.
NASA, Dünya’nın manyetik kuzey kutbunun 19. yüzyılın başlarından bu yana yavaşça 600 milden fazla kuzeye doğru hareket ettiğini söyledi. Şu an itibariyle, kutup yılda yaklaşık 40 mil hızla hareket ediyor.
41Dünya her 200.000 ila 300.000 yılda bir kutup değişimi yaşar.
Nature‘a göre, Dünya’nın kutupları yaklaşık olarak her 200.000 ila 300.000 yılda bir tersine döner.
Aslında, Nature dergisine göre, son 20 milyon yılda gezegenimiz yaklaşık her 200.000 ila 300.000 yılda bir kutup değişimi yaşıyor. Ancak 2012 itibariyle, son tersine çevirmeden bu yana iki katından fazla zaman geçti. Kutup değişimi yaşanmaması, bilim insanları tarafından endişe ile izlenmeye devam ediyor.
42Tüm dünyada, Dünya 8,7 milyon türe ev sahipliği yapmaktadır.
National Geographic‘e göre bu, bitki ve hayvan türlerini içerir.
43Dünyanın en büyük ağacı General Sherman’dır.
California’daki Sequoia Ulusal Parkı’nda bulunan dev bir sekoya olan General Sherman, 1486.6 m³ hacminde ve 2.000 yıldan daha yaşlı.
General Sherman, gezegendeki hacimce bilinen en büyük kök ağaçtır. Ağacın gövdesi, 52.500 fit küpten (1.486,6 metreküp) biraz daha fazladır.
44Dünyanın en yaşlı ağacı neredeyse 5.000 yaşında.
Guinness Rekorlar Kitabı‘na göre, var olan en eski – doğrulanmış – ağaç, Methusela lakaplı bir çamdır. 2020 itibariyle Methusela 4.852 yaşında kabul edildi.
45Pasifik Okyanusu, Dünya suyunun yarısından fazlasını içerir.
Aslında tüm kıtaları Pasifik havzasına sıkıştırabilirsiniz. O kadar büyük.
46Dünyanın en sıcak yeri Libya’dır.
Daha spesifik olarak, El Azizia, Libya. NASA Dünya Gözlemevi kayıtlarına göre, El Azizia’da şimdiye kadar kaydedilen en yüksek sıcaklık 13 Eylül 1922’de 57.8 ° C idi. (Güneşe ateş edenlerin memleketi Adana’yı dikkate almışlardır umarım)
47Sıradağlar, Dünya’nın değişen kayaları tarafından yaratılmıştır.
Tektonik plakalar olarak adlandırılan, Dünya’nın yeraltında hareket eden kayalarının yaptığı hareketler, aslında 40 veya 50 milyon yıl önce oluşan Himalayalar da dahil olmak üzere sıradağların oluşumunu sağlıyor.
48Dünyanın gördüğü en soğuk sıcaklık Rusya’dan.
Rusya’nın Vostok İstasyonunda, 21 Temmuz 1983’te -89.2 °C kadar düşük sıcaklıklar kaydedildi.
49Buzullar eriyor ve deniz seviyelerinin yükselmesine neden oluyor.
İklim değişikliğinin birçok korkunç etkisinden biri. Bu aynı zamanda dünyanın tatlı suyunun çoğunu kaybettiğimiz anlamına da geliyor.
50Ay, tıpkı Dünya’nın depremler yaşadığı gibi, ay depremleri yaşar.
Bununla birlikte, ay depremleri bizim bildiğimiz depremler kadar güçlü değildir, ve aslında Ay’ın Dünya ile olan gelgit ilişkisinden kaynaklanırlar.
51Aslında dünyadaki en yüksek dağın hangisi olduğunu bilmiyoruz.
Ama ikiye indirebiliriz! Everest Dağı’nın zirvesi, deniz seviyesinden diğerlerinin zirvesinden daha yüksektir – yaklaşık 8.849 m yüksekliğindedir. Ancak Everest aslında teknik olarak Mauna Kea ile bağlantılıdır, çünkü deniz seviyesinin altındaki zirvenin tabanından en üst noktasına kadar ölçüldüğünde, Mauna Kea 17068.80 m olarak çıkacaktır.
52Bazı yürüyüşçüler Everest’e oksijensiz olarak çıkardı.
Everest Dağı’ndan bahsetmişken, insanların daha önce oksijen yardımı olmadan dağa gerçekten tırmandıklarını biliyor muydunuz? Respiratory Physiology and Neurobiology‘ye göre, Reinhold Messner ve Peter Habeler, 8 Mayıs 1978’de bunu yapan ilk kişiler oldular.
53Pasifik Okyanusu, Dünya’nın en büyük okyanus havzasıdır.
Ne de olsa yaklaşık 63 milyon mil kareyi kapsıyor.
54Dünyanın en yağışlı yeri Mawsynram’dır.
Yıllık yağış söz konusu olduğunda, Hindistan Mawsynram, yılda 10.000 milimetreden fazla yağmurla büyük paya sahiptir. Bunun için muson mevsimine teşekkür edebilirsiniz!
55Yılda en fazla kar yağışı Japonya’da olur.
Şaşırtıcı? Belki, ama Aomori Şehri, dünyanın en karlı yeri olabilir. Ortalama olarak, Aomori Şehri yılda 792.48 cm kar yağışı alır.
56Dünyanın en büyük canlı yapıları mercan resifleridir.
Yaşayan bir yapı nedir? Bir mercan resifi aslında canlıdır. NOAA‘ya göre, mercan resifleri, dünyadaki diğer ekosistemlerin herhangi birinin birimi başına binlerce türün çok önemli bir parçasıdır.
57Okyanuslar, Dünya yüzeyinin yaklaşık yüzde 70’ini kaplar.
NOAA‘ya göre, Dünya yüzeyinin yaklaşık yüzde 70’i okyanuslarla kaplıdır.
58Bununla birlikte, insanlar Dünya’nın tüm okyanuslarını keşfetmedi.
Ancak bu, hepsini keşfettiğimiz anlamına gelmez! NOAA, bizim, yani insanların, Dünya sularının yalnızca yüzde 20’sini keşfettiğimizi ekliyor.
59Dünya’yı vuran en büyük deprem Şili’de meydana geldi.
9.5 büyüklüğündeki dünyanın en büyük depremi 22 Mayıs 1960’ta Şili’nin Bio-Bio kentinde meydana geldi.
60ABD’nin yaklaşık yüzde 20’si bir sahil şerididir.
Ancak, bu Alaska’yı içermiyor.
61Stromboli Volkanı dünyanın en aktif yanardağıdır.
Popüler inanışın aksine, elbette, tarihsel olarak, Kilauea -Hawaii’de- bu şekilde kaydedilmiştir. Ama bu doğru değil. İtalya kıyılarında yer alan, uygun bir şekilde adlandırılan Stromboli Volkanı, 2.000 yıldan fazla bir süredir aralıksız olarak lav püskürüyor.
62Death Valley kayaları sürekli hareket ediyor.
California’daki Death Valley Ulusal Parkı’nın (The Racetrack Playa veya The Racetrack olarak bilinen) belirli bir bölümünde, kayaların kendi başlarına “hareket ettiği” bilinmektedir.
63Bir yıldırım, 29982.22°C sıcaklığa ulaşabilir.
Bu 30.000 santigrat derece anlamına gelir. Başka bir deyişle, çok sıcak!
64İnsanlar kıyı şeridine yakın yaşama eğilimindedir.
Ne söyleyebiliriz? Sahil manzarasını seviyoruz. Aslında, NOAA‘ya göre kıyı şeritleri ABD nüfusunun yüzde 40’ının yaşadığı yerdir.
65Dünya aslında “kozmik toz” ile serpilir.
Astronomy Magazine‘e göre, söz konusu 100 ton kadar kozmik toz Dünya’ya saçılıyor. Bu toz nereden geliyor? Bir kuyruklu yıldız güneşle yakın temasa girdiğinde, buzları buharlaşır ve uzaya küçük parçacıklar bırakır ve daha sonra Dünya’nın yüzeyine düşer.
66Dünyanın en soğuk yeri Antarktika’dır.
Antarktika kesinlikle Dünya’nın en soğuk yeridir. Ne de olsa, rüzgar soğuğuyla -73 °C dereceye kadar iliklerinize kadar hissedeceğiniz bir sıcaklığa sahiptir.
67Dünya okyanuslarında 20 milyon ton kadar altın saklı olabilir.
Bu Forbes‘a göre. Ancak bu 20 milyon ton altın, sadece tahmin. Günümüzün gram başına 42.51 ABD Doları olan spot fiyatına göre, bu altın miktarı kabaca 771 trilyon ABD Doları değerinde olacaktır. Ancak, tahmin edebileceğiniz gibi, ulaşmak neredeyse imkansız.
68Dünya, üç ölümcül, patlayıcı göle ev sahipliği yapıyor.
Şaka yapmıyoruz. Nyos, Monoun ve Kivu, dünyanın üzerinde bulunan üç volkanik krater gölüdür. Kamerun, Ruanda ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde bulunan bu göllerin her biri, magmanın tepesinde yer almaktadır. Yüzey, göllere karbondioksit yayar ve sonunda patlama yoluyla salınabilecek bir karbondioksit tabakası bırakır. Ve evet – ölümcül.
69Dünyanın en uzun dağ silsilesi aslında su altında.
Şok edici – değil mi?! Live Science‘ye göre, okyanus ortası sırtı olarak bilinen dünyanın en uzun dağ silsilesi, 64999.7 km boyunca uzanan bir sualtı volkanları zinciridir.
70Milyonlarca yıl boyunca deniz seviyeleri değişti.
Dünyadaki deniz seviyeleri her zaman aynı kalmamıştır. NASA‘ya göre, deniz seviyeleri şimdi olduğundan daha düşüktü.
Takiye.com’u twitter ve google haberler üzerinden abone olarak takip edebilirsiniz.
Mutlaka bilinmesi gereken IQ ile ilgili en çok okunan haberler için buraya tıklayınız.
