Kod 29 nedir sorusu son zamanların en çok merak edilen konusu. 2020 yılında gündeme gelen 2021 yılında ise işten çıkarmaların artması ile sürekli gündemde tutulan Kod-29 nedir, maddeleri nelerdir, Kod 29 ile işten çıkarma nedir, çıkarılan işçiler tazminat alabilir mi, itiraz nasıl yapılır soruları sürekli araştırılıyor.
Yetkili kurumlar arasında temsil hakkı bulunan DİSK-AR verilerine göre, ihbar ve kıdem tazminatı vermek istemeyen işverenlerin Kod 29 maddelerini ileri sürerek işçilerini işten çıkarıyor. Peki Kod 29 nedir, maddeleri nelerdir, Kod 29 ile işten çıkarma nedir, çıkarılan işçiler tazminat alabilir mi, itiraz süresi nasıl yapılır soruların cevaplarını yazımızın devamında bulacaksınız.
KOD-29 NEDİR?
İşverenler neden Kod-29‘u kullanarak işçilerini ekmeksiz bırakıyor? Kod 29 nedir?
Kıdem ve ihbar tazminatı vermek istemeyen işverenlerin yeni yöntemi, işçilerini iş yerinde herhangi bir suç işlememelerine rağmen Kod 29 maddeleri ile işten çıkarma. Korona virüs salgını sebebiyle ekonominin istenen düzeyde olmaması sebebiyle, işverenlerin yeni göntemi bu! İş Kanununun 4857 sayılı kanunu olan ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış maddesi Kod 29 nedir sorusunun cevabı aslında. İşverenlerin tazminat verme sürelerini uzattığı için büyük sorunlara yol açan Kod 29 son günlerde yine işverenler tarafından kullanılmaya başlandı.
Kod 29 patronlar tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymadığı nedeni ile sözleşmesini feshettiği anlamına gelen bir koddur. Bilindiği üzere işten ayrılan veya çıkarılan kişilerin SGK’ya en fazla 10 gün içerisinde bildirilmesi gerekmektedir. Kodlar hakkında örnek vermek gerekirse askerlik nedeni ile işten ayrılan çalışanlar için Kod 12, sağlık gerekçesi ile işten çıkan veya çıkarılan çalışanlar için Kod 24 kullanılırken Kod 29 çalışanın ahlak ve iyi niyet nedeni ile sözleşme fesihlerinde kullanılıyor.
İŞKUR ise kod 29 ile işten ayrılan veya çıkarılan kişilere işsizlik maaşı ödemiyor. Salgın nedeni ile 15 Mart tarihi sonrasında son 3 yılda 600 prim günü olan ve 120 gün hizmet akdini yerine getiren tüm vatandaşlara işsiz oldukları her gün için 39,24 TL ödeme yapılıyor. Kod 29 ile işten atılan vatandaşlar ise nakdi ücret desteği olarak verilen işsizlik yardımlarından faydalanamıyor.
KOD 29 MADDELERİ
Kod 29 maddeleri nelerdir? İşverenin herhangi bir işçiyi Kod 29 ile işten çıkarması ve sözleşme feshi yapabilmesi için 4857 sayılı İşçi Kanununda belirtilen eylemlerden en az birisini yapmış olması gerekiyor. Buna göre 4857 sayılı İşçi Kanunu Madde 25/2 ahlak ve iyi niyet kurallarına uymama halleri;
- İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, veya gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
- İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması, veya işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.
- İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
- İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.
- İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
- İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
- İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, veya bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
- İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
- İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.
KOD 29 MEMURLUĞA ENGEL Mİ?
Kod 29 ile işten çıkarılmış olmak memurluğa engel değildi. Bunun nedeni ise kamu kurumları özel sektörde çalışanların işten ayrılma nedenlerine bakmamasıdır. Ancak herhangi bir suçtan ötürü hapis cezası alma durumunda 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu gereğince memur olunamaz.
KOD 29 İTİRAZ YOLU
İşten ayrılma nedeni kod 29 olan kişiler 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu gereğince işsizlere yapılan yardımların hiçbirinden faydalanamamaktadır. Ancak işveren kod 29’u tek taraflı verdiğinde SGK’ya bildirilmesi zorunlu olan 10 günlük süre içerisinde bu durumu düzeltebilir. 10 günlük süre zarfında düzeltilmediği durumlarda ise çalışan dava açarak durumu düzelterek işsizlik maaşı almaya tekrar hak kazanabilir.
Çalışan kod29 ile işten çıkarılmadığını ve bu beyanın yanlış olduğunu kanıtladığı takdirde çalışanın işten çıkış nedeni asıl olan çıkış kodu ile değiştirilir. Bunlara ek olarak tazminat ve ihbar haklarını kullanan çalışan işverenden kötü niyet tazminatı talep edebilir.
Kod 29 ile ilgili bir diğer sorun ise işverenin işçisine artık işe gelmemesi gerektiğini söylemesidir. Bu gibi durumlarda işçi doğal olarak işe gitmez. İşveren ise işçinin işe gelmediği süreyi kod 29 olarak belirterek işten çıkışını sağladığını savunur. Bu durumlara karşı işçinin dikkatli olması gerekmektedir. işçi işten çıktıktan sonra işverene işten ayrılış bildirgesini vermesini sağlamalıdır. Bu durumlarda en dikkat edilme edilmesi gereken konu işçinin işten ayrıldığı ilk 3 günlük süreçtir. İşçi işten ayrıldığı ilk günlerde işverene talepte bulunarak işten ayrılma bildirgesinin SGK’ya bildirilmesini sağlamalıdır.
İŞSİZLİK MAAŞI, KIDEM TAZMİNATI VE İHBAR ALABİLİR Mİ?
‘Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış sebebiyle iş akdinin feshi’ anlamına gelen 29 kodu ile işten çıkan çalışanlar, tazminat alamıyor. Ancak ihbar tazminatını bazı durumlarda alabiliyorken, kimi işçiler de ihbar tazminatını alamadığını söylüyor. Kod-29 ile işten çıkarılanlar İŞKUR’dan işsizlik maaşı da alamıyor.
İşverenin işçisini Kod 29 ile çıkarabilmesi için işçinin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II bendi kapsamında paylaşılan fiillerden birini işlemesi gerekmektedir.
İşyerlerinde yeni tip korona virüs döneminde bu kodla işten çıkarma tehdidi çokça artarken, bu şekilde işten çıkarılan işçiler de gerçeğe aykırı bu bildirim sebebiyle yeni iş arama süreçlerinde karşılarına çıkan Kod-29 sebebiyle de ciddi sorunlarla karşılaşmaktadır.
DİSK-AR AÇIKLADI: 2020’DE 177 BİN İŞÇİ ÇIKARILDI
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) işten çıkarma veya ayrılma kodlarına ilişkin verileri yayımlamıyor. DİSK-AR tarafından CİMER başvurusu ile SGK’dan elde edilen verilere göre 2020 yılında 176 bin 662 işçi Kod-29 nedeniyle işten çıkarıldı.
34 bin 145 kadın ve 142 bin 517 erkek işçi Kod-29 bahanesiyle işten çıkarıldı. Böylece Kod-29 ile işten çıkarılanların sayısı ayda ortalama 14 bin 772 ve günde ortalama 491 kişi oldu.
KOD-29 İÇİN SGK’DAN AÇIKLAMA
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan çalışanların işten çıkarılması için kullanılan Kod- 29 dışında, karışıklığa yer vermemek için yeni kodların getirildiğini açıkladı. Yapılan açıklamada, “SGK genelgesinde yapılan değişiklik ile ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin tamamı için ayrı ayrı kodlar belirlenmiştir” denildi.
SGK’dan yapılan açıklamada, koronavirüs salgınının istihdam üzerindeki olumsuz etkilerinden çalışanları korumak amacıyla Nisan 2020’de fesih kısıtı uygulamasına geçildiği belirtildi. Açıklamada, “İş Kanunu’nunda yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller fesih kısıtı uygulamasının istisnaları arasında sayılmıştır. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller; görevin kasten ve sürekli ihmali, mazeretsiz işe gelmemek gibi maddelerin yanı sıra cinsel taciz, küfür, hırsızlık, uyuşturucu madde kullanmak gibi halleri de içermektedir. Bu hallerin tamamında işten ayrılış işlemlerinin SGK’ya bildirimleri ’29 no’lu kod’ üzerinden yapılmaktadır” denildi.
‘OLASI SORUNLARIN ÖNÜNE GEÇİLECEKTİR’
Açıklamada, fesih nedenlerinin tamamının Kod- 29 yapılmasının belirsizliklere yol açtığı belirtilerek, “Birbirinden farklı fesih nedenlerinin tamamının aynı kod (Kod-29) ile bildiriminin çalışma hayatında belirsizliklere yol açtığının görülmesi üzerine SGK genelgesinde yapılan değişiklik ile ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin tamamı için ayrı ayrı kodlar belirlenmiştir. Böylelikle mazeretsiz devamsızlık hali ile hırsızlık gibi birbirinden farklı fesih sebeplerinin farklı bildirim kodları ile yapılması sağlanarak, olası sorunların önüne geçilecektir” ifadelerine yer verildi.
‘KISITLAMADA KOD- 29 İLE İŞTEN ÇIKARILANLARIN SAYISI AYLIK ORTALAMA 15 BİN KİŞİ’
İşverenlerin fesih kısıtını delmek amacıyla, birçok işçinin Kod-29 ile işten çıkardığı yönünde iddiaların olduğu belirtilen açıklamada, “Fesih kısıtını delmek amacıyla, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışı olmaksızın Kod- 29 kullanılarak çok sayıda çalışanın işten çıkarıldığı yönünde iddialar bulunmaktadır. Geçmiş dönem SGK verilerine göre işten ayrılış nedeni Kod- 29 olarak belirtilen çalışan sayısı yıllara göre; 2018’de 233 bin 430, 2019’da 194 bin 524, 2020’de 176 bin 662’dir. Fesih kısıtından önceki dönemde aylık ortalama 17 bin çalışanın işten ayrılış nedeni Kod- 29 olarak bildirilmiş iken fesih kısıtından sonraki dönemde bu sayı daha düşük olup aylık ortalama 15 bin kişidir” denildi.
Takiye.com’u twitter ve google haberler üzerinden abone olarak takip edebilirsiniz.
Faydalı Bilgiler kategorimizdeki diğer yazılarımız da ilginizi çekebilir.
- GSM Numarası Ne Demek? GSM Numaraları Nedir?
- Avrupa’nın En Yüksek Kulesi Çamlıca mı?
- Klavyede Olmayan Semboller
- Maydanoz Suyunun Faydaları!
- Geçmeyen diş ağrısı için okunacak dualar!
- Hadisi Şerif Sözleri: Hz. Muhammed (SAV)’ın Anlamlı 40 Sözü
- 66 Plaka Nerenin, Neresi, Nereye Ait, Hangi İlimize Ait?
- Kitap Özeti Nasıl Çıkarılır?
- Askerlik Kaç Ay Oldu?
- Yurt Dışından Getirilen Telefonların Kayıt Süresi
- Dünyanın 8. Kıtası Zelandiya Nerede?
Kod-29 maddeleri için teşekkürler. Tüm arkadaşlarımla linki paylaştım.