Koronavirüs Beyni Nasıl Etkiliyor? Covid-19 Beyin Hasarına Sebep Oluyor mu?

Araştırmacılar Covid-19 ve vücut üzerindeki etkisi hakkında daha fazla şey öğrendikçe, virüsün olumsuz etkilerinden olan pulmoner etkilerinin (hipertansiyon) buzdağının sadece görünen kısmı olduğunu anlamaya başladılar. Koronavirüs beyni nasıl etkiliyor? Covid-19 beyin hasarına sebep oluyor mu?

Giderek artan bir şekilde, doktorlar ve bilim adamları Covid-19’un beyni büyük ve küçük ölçülerde nasıl etkilediğine odaklanıyor ve maalesef hiçbiri iyi değil. Nature dergisinde bir sinirbilimcinin dediği gibi: “Nörolojik semptomlar giderek daha korkutucu hale geliyor.”

Uzmanlar hala Covid-19’un nörolojik etkisini araştırıyorlar ve bu noktada belki de cevaplardan daha fazla soru var. Ancak bugüne kadarki en büyük bulgulardan bazıları şunlardır:

1. Covid-19 kaynaklı nörolojik hasarlar aslında oldukça yaygın olabilir.

Çok yakın zamana kadar koronavirüs ve beyin ilişkisinin oldukça nadir olduğu düşünülürken, şimdi durum böyle olmayabilir.

Ekim ayında New York Üniversitesi’nden bir ekip tarafından yayınlanan araştırma, Covid-19’a neden olan SARS-CoV-2’nin enfekte olan her 7 kişiden yaklaşık 1’inde nörolojik hasarlara yol açtığını öne sürüyor.

Bu hasarlar arasında, geçici akıl karmaşasından nöbetlere ve hatta felce kadar ciddiyetle devam ediyor. Virüs doğrudan beyne veya sinir sistemine giriyormuş gibi görünmeden de meydana gelebilir, bu da Covid-19 ile ilişkili birçok nörolojik hasarın meydana gelebileceği ve bunun oksijen kaybı ve kan pıhtıları gibi sorunlara yol açabileceğini düşündürmektedir.

Bu amaçla, NYU çalışmasının arkasındaki araştırmacılar, bulgularının ciddi Covid-19 hastalarını tedavi eden doktorların, hastaların oksijen seviyelerini stabil hale getirmede agresif olması gerektiğini gösterdiğini savunuyorlar. Yapamazlarsa, beyin çok ağır bir bedel ödeyebiliyor.

2. Beyin iltihabı gibi ciddi etkiler mümkündür.

Nadir de olsa, koronavirüs sebebiyle enfekte olan kişiler arasında beyin iltihabı vakaları ortaya çıkarılmıştır. Uzmanlar, beyin iltihabının genellikle viral enfeksiyonlardan kaynaklandığı düşünüldüğünde, bunun tamamen şaşırtıcı olmadığını söylüyor. Ancak beyin iltihabı yaşamı tehdit edebileceğinden bu ciddi sonuçlar çıkarabilir.

Covid-19’a sahip bazı kişilerin neden bu tür ciddi beyin şişmesi geliştirdiği henüz net değil.

Ancak rahatsız edici bir gelişme de, bazı bireylerin daha iyi bilinen başka semptomlar göstermeden beyin iltihabı geliştirdiği görülmektedir. Örneğin, Birleşik Krallık’ta Covid-19 ile ilgili nörolojik sorunlar yaşayan yaklaşık 40 kişinin kayıt altına alındığı bir vaka raporunda, beyin iltihabı olan birkaç hastanın aslında oldukça hafif solunum sorunları olduğu, başkaca bir soruna rastlanmadı belirtilmişti.

Vaka çalışmasının arkasındaki bir sinirbilimci Nature dergisine “Bu, hastalığın en ölümcül vuruşu olabilir” dedi.

3. Covid-19, kronik bilişsel hasarlarla ilişkilendirilmiştir.

Ekim ayının sonlarında yayınlanan bir araştırmada, Covid-19 ile enfekte olan kişilerin, özellikle ağır bir şekilde hastalanırlarsa ve hastaneye kaldırılmaları gerekiyorsa, aylarca süren bilişsel sorunlara sebep olabileceğini öne sürüyor.

Araştırmacılar, yaygın olarak kullanılan bilişsel bir testteki puanları analiz ederek, Covid-19’un bazı hastaların beyinlerini yaklaşık 10 yıl yaşlandırdığını buldu.

Çalışmanın yazarları, Covid-19 bulgularına ilişkin bir raporda, “Artık semptomları bildirmeyenler de dahil olmak üzere iyileşmiş kişiler, önemli bilişsel eksiklikler sergiledi” diye yazdı.

Önemli bir not: Virüsten iyileştiği düşünülen insanlarda bile, devam eden bilişsel gerilemeyi Covid-19 ile ilişkilendiren tek araştırma bu değil.

Çin’de Covid-19’a sahip olan ve sonrasında iyileşen 29 kişiden oluşan küçük bir grup üzerinde yapılan çalışmada, hastalar sürekli bir dikkatle ya da dikkati dağılmadan bir süre boyunca tek bir işe odaklanma becerisinde sorun yaşadıklarını gösterdi.

4. Covid-19 semptomları nörolojik sorunlar yaratabiliyor.

Covid-19 kesinlikle baş ağrısı ve baş dönmesi gibi daha hafif nörolojik semptomlara neden olabiliyor. Sağlık Merkezleri artık baş ağrılarını virüsle ilişkili en yaygın semptomlardan bazılarının içine dahil ediyor.

5. Bazı Covid-19 mağdurları bir akıl sağlığı bozukluğu yaşayabilirler.

Araştırmalar ayrıca 5 hastadan 1’inin, virüs bulaştıktan sonraki üç ay içinde ilk kez bir akıl hastalığı geliştirebileceğini gösteriyor. Bu, anksiyete, depresyon veya uykusuzluğu içerebilir.

Bu noktada, bağlantının tam olarak ne olduğu henüz bilinmiyor, ancak uzmanlar fiziksel ve zihinsel sağlığın iç içe geçtiğini uzun zamandır biliyorlar.

6. SARS-CoV-2 beyne burundan girebiliyor.

Doktorlar ve araştırmacılar, koronavirüsün beyne nasıl ulaştığı konusunda henüz net değiller, ancak Johns Hopkins Medicine‘deki uzmanların açıkladığı gibi, genellikle dört temel olasılığa odaklandılar.

Virüs doğrudan beyne girebilir ve ciddi enfeksiyonlara neden olabilir. Bir kişinin bağışıklık sistemi aşırı hızlanmaya başladığında beyin zarar görebilir. Beyin, vücuttaki genel kaostan zarar görebilir (düşük oksijen seviyeleri dahil). Veya beyin kanın pıhtılaşması sonucu acı çekebilir.

Bu ilk olasılık – SARS-CoV-2’nin merkezi sinir sistemine ve beyne geçebilmesi – en rahatsız edici olanlardan biridir. Ancak bunun doğru olduğunu gösteren bazı yeni kanıtlar var.

Kasım ayı sonunda Nature Neuroscience dergisinde yayınlanan, COVID-19’dan ölen 33 kişiden oluşan bir grup üzerinde gerçekleştirilen araştırmada, hastaların yarısından fazlasının burunlarında ve beyinlerinde SARS-CoV-2 kalıntıları bulunduğunu ortaya çıkardı. Araştırmacılar, virüsün koku alma yolu vasıtasıyla sinir sistemini ve beyni istila edebileceği sonucuna vardılar. Bu, koku ve tat kaybının neden COVID-19’un yaygın bir semptomu olduğunu açıklamaya yardımcı olabilir, ancak bu konudaki araştırmalara devam ediliyor.

COVID-19’un burnumuzdan beyni istila etmesi kabus gibi görünse de, uzmanların virüsün merkezi sinir sistemini nasıl etkilediğini gerçekten anlamaları için yapılması gereken daha çok araştırma var. Bu arada, önleyici tedbirler esas olmaya devam ediyor. Maske takın, mesafenizi koruyun ve ellerinizi yüzeylere dokunduktan sonra yıkayın.

Takiye.com’u twitter ve google haberler üzerinden abone olarak takip edebilirsiniz.

Koronavirüs ile ilgili en çok okunan haberler için buraya tıklayınız.